Zakaz konkurencji w umowie – podstawowe zasady

Zakaz konkurencji to zobowiązanie się jednej strony umowy do nie podejmowania się określonych form działalności, które są konkurencyjne wobec biznesu drugiej strony umowy. Konkurencyjne – najprościej mówiąc – oznacza taką samą działalność skierowaną do takiej samej kategorii klientów.

Umowę o zakazie konkurencji można zawrzeć w przypadku zarówno umowy o pracę, umowy zlecenia, o dzieło czy umowy B2B. Z tą tylko różnicą, że umowa o zakazie konkurencji między pracownikiem a pracodawcą jest uregulowana w Kodeksie pracy, a co do pozostałych umów możemy zastosować zasadę swobody umów.

Umowa o zakazie konkurencji z pracownikiem musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Względem innych osób, nie ma takiego wymogu, ale można sobie wyobrazić, że zawarcie takiej umowy w formie ustnej będzie co najmniej trudne do wykazania. Stąd najlepiej umowę taką zawrzeć również w formie pisemnej.

Jeżeli chodzi o moment zawarcia takiej umowy, to we wszystkich przypadkach może być zawarta zarówno w trakcie trwania umów jak i w momencie ich zawierania.

Elementy umowy o zakazie konkurencji

Dla skutecznego zastrzeżenia zakazu konkurencji warto pamiętać o tych kilku elementach umowy, bez których może ona mieć niepełny charakter bądź po prostu być nieskuteczna:

1. sprzedaż jakich towarów lub usług stanowi działalność konkurencyjną oraz w jakich formach nie wolno konkurować z drugą stroną umowy,
2. wskazanie podmiotów konkurencyjnych, poprzez wskazanie konkretnych podmiotów z nazwy, opisanie przedmiotu ich działalności albo ich PKD,
3. okres obowiązywania zakazu konkurencji, który może obowiązywać przez cały czas trwania umowy, ale również po jej zakończeniu – w zależności od ustaleń,
4. zakres terytorialny zakazu,
5. wynagrodzenie (odszkodowanie) za zakaz konkurencji – zakaz konkurencji w czasie trwania umowy głównej co do zasady może być nieodpłatny, zarówno w przypadku pracowników, jak i umów cywilnoprawnych. Różnica zaczyna się, gdy zakaz konkurencji ma obowiązywać po ustaniu umowy podstawowej, ale o tym poniżej,
6. kara umowna za naruszenie zakazu konkurencji,
7. możliwość złożenia jednostronnego oświadczenia o zwolnieniu drugiej strony z zakazu konkurencji po ustaniu umowy.

Wynagrodzenie za zakaz konkurencji dla byłego pracownika

W sytuacji, gdy zakaz konkurencji dotyczy pracownika, ale już po ustaniu stosunku pracy, należy określić wysokość odszkodowania mu należnego. Odszkodowanie nie może być niższe niż 25% wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.

Umowa cywilnoprawna – nieodpłatnie?

Co do zasady nie ma obowiązku uiszczania odszkodowania za zakaz konkurencji po ustaniu umowy cywilnoprawnej oraz między przedsiębiorcami. Jednakże, każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie i należy mieć na uwadze, że w pewnych sytuacjach brak odszkodowania może zostać uznany przez sąd za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Szczególnie, jeżeli zakaz taki powoduje, że dana osoba nie może w ogóle wykonywać działalności zawodowej.

Podsumowanie

Umowa o zakazie konkurencji, chociaż często spotykana w praktyce, niestety rzadko jest rozumiana przez strony tę umowę podpisujące. Zakazujący zazwyczaj chce rozszerzyć jak najbardziej zakaz konkurencji, najlepiej nieodpłatnie (także po ustaniu umowy), a druga strona zazwyczaj jest podejrzliwa wobec podpisania czegokolwiek. Wystarczy jednak zapoznać się z kilkoma zasadami umowy o zasadzie konkurencji, by wiedzieć czy i jakie prawa są chronione.