Licencja wyłączna a licencja niewyłączna
Twórca dzieła ma pełne oraz wyłączne prawa do swojego wytworu od momentu jego ustalenia. Oznacza to, że posiada możliwość rozporządzania swoim dziełem na tożsamych zasadach co rozporządzanie prawem własności w stosunku do rzeczy. Posiada prawo pobierania pożytków z rzeczy, a także może dokonywać czynności rozporządzających dotyczących swojego wytworu czylisprzedać, wydzierżawić lub udostępnić do korzystania.
Umowa licencyjna
W celu uregulowania stosunków pomiędzy twórcą a drugą stroną zainteresowaną skorzystaniem z dzieła, konieczne jest zawarcie umowy licencyjnej czyli umowy na podstawie której twórca bądź też podmiot uprawniony upoważnia licencjobiorcę do korzystania z utworu na warunkach określonych w tej umowie. Umowa licencyjna może być zawarta za wynagrodzeniem lub wskazywać na nieodpłatność świadczenia. Przepisy nie wymagają dla umowy licencyjnej żadnej szczególnej formy, oprócz licencji wyłącznej, która musi być sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności. Co istotne, umowa licencyjna może odnosić się wyłącznie do praw autorskich majątkowych, ponieważ prawa autorskie osobiste posiadają charakter niezbywalny, co oznacza że nie mogą być przenoszone ani udostępniane.
| Umowa licencyjna nie przenosi żadnych praw autorskich na licencjobiorcę, zaś wyłącznie upoważnia na korzystanie z praw na zasadach uregulowanych w umowie. Licencjobiorca tym samym nie ma żadnych praw do rozporządzania dziełem na zasadach tożsamych co właściciel. Nie może on zbyć praw do utworu bez sublicencji, która upoważniania licencjobiorcę na korzystanie z dzieła kolejnym podmiotom, jednak właścicielem dzieła nadal pozostaje jego twórca. |
Umowa licencyjna powinna szczegółowo określać przedmiot licencji – utwór oraz zakres korzystania z niego. Ważne jest, aby w umowie licencyjnej znajdowały się wymienione pola eksploatacji korzystania z utworu. Art. 50 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych zawiera otwarty katalog pól eksploatacji. Są to pola:
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
- w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony powyżej – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Z uwagi na fakt, iż katalog pól eksploatacji posiada charakter otwarty strony mogą w umowie rozszerzyć możliwość korzystania z utworu o dalsze pola niewymienione w ustawie.
Rodzaj licencji – wyłączna lub niewyłączna
Jeżeli wprost w treści umowy licencyjnej nie została dodana klauzula, iż tylko jeden twórca może korzystać z utworu, istnieje domniemanie, iż udzielono licencji niewyłącznej. Właściciel lub uprawniony do dzieła pozwala na korzystanie z utworu określonej osobie, jednak nie ogranicza przedmiotowego prawa wyłącznie do jednego licencjobiorcy na tym samym polu eksploatacji. Kilka podmiotów na podstawie umowy licencyjnej może korzystać z dzieła na tych samych polach eksploatacji.
Z kolei zawarcia w umowie licencyjnej klauzuli licencji wyłącznej daje licencjobiorcy prawo do wyłącznego korzystania z utworu w określony w umowie sposób. Przedmiotowa umowa w swojej treści musi zawierać pola eksploatacji dzieła, terytorium oraz czas, w ramach którego licencjobiorca może korzystać z dzieła. Licencjobiorca może na podstawie zasad ustalonych w umowie korzystać z utworu na zasadzie wyłączności. Licencjodawca nie posiada prawa udzielania licencji innym podmiotom w zakresie zastrzeżonym na rzecz licencjobiorcy.
| WAŻNE! Twórca albo właściciel praw autorskich może zawrzeć kilka umów licencji wyłącznych dotyczących tego samego dzieła, jednak umowy te nie mogą dotyczyć tych samych pól eksploatacji ani uprawniać do korzystania z utworu na tym samym terytorium lub w tym samym czasie. |
Reasumując, wśród rodzajów pozwoleń na korzystanie z dzieła wyróżniamy licencję wyłączną oraz niewyłączoną. Podstawową formą jest licencja niewyłączna – zawarcie umowy, w której nie zawarto klauzuli wyłączności. Taka umowa może przybrać każdą formę. Odmiennie jest w przypadku licencji wyłącznej – ta daje prawo tylko jednemu podmiotowi na wykorzystywanie utworu na określonym polu eksploatacyjnym, terytorium i czasie. Umowa licencyjna wyłączna musi być pod rygorem nieważności zawarta w formie pisemnej.