Ustawa o sygnalistach – najnowsze zmiany w projekcie

Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa czyli tzw. ustawa sygnalistach, to realizacja unijnego zobowiązania zgodnie z którym Polska powinna była wdrożyć dyrektywę Unii Europejskiej do 17 grudnia 2021 roku. Tak się jednak nie stało, a wyżej wspomniana ustawa jest nadal w fazie projektu. Ostatnia wersja projektu jest z 12 kwietnia 2022 roku. Poniżej najważniejsze kwestie.

Zobowiązane do wdrożenia i stosowania kanału wewnętrznego zgłoszeń będą podmioty prywatne oraz publiczne, na rzecz których pracę wykonuje co najmniej 50 osób (a nie jak pierwotnie zakładał projekt – co najmniej 50 pracowników). W przypadku podmiotów publicznych, wymogami ustawy nie będą objęte urzędy albo jednostki organizacyjne gminy liczące mniej niż 10 000 mieszkańców.

W projekcie rozszerzono też katalog osób, do których ustawa może mieć zastosowanie o: praktykantów, pracowników tymczasowych, funkcjonariuszy służb, żołnierzy zawodowych.

Jeżeli chodzi o katalog naruszeń, to również uległ on rozszerzeniu o: „interesy finansowe skarbu państwa Rzeczypospolitej Polskiej oraz Unii Europejskiej”. Ponadto, podmiot prawny będzie mógł dodatkowo ustanowić zgłaszanie naruszeń dotyczących obowiązujących w tym podmiocie regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych.

W nowej wersji projektu rozszerzono także katalog zakazanych działań odwetowych. Oprócz działań zawartych w pierwotnej wersji projektu, wobec zgłaszającego nie będzie możliwe podejmowanie działań polegających także na wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym nadszarpnięcia reputacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych czy podejmowanie działań zmierzających do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub branży.

Doprecyzowano też formę zgłoszenia ustnego poprzez nagrywaną albo nienagrywaną linię telefoniczną lub inny system komunikacji głosowej lub poprzez bezpośrednie spotkanie. Każde zgłoszenie ustne ma być precyzyjnie udokumentowane.

Skróceniu uległ okres przechowywania danych w rejestrze zgłoszeń wewnętrznych z 5 lat do 12 miesięcy.

W projekcie obniżono również kary. Rozróżniono utrudnianie (też dodano usiłowanie utrudniania) dokonania zgłoszenia od stosowania przemocy, groźby lub podstępu przy utrudnianiu (usiłowaniu). Ten drugi przypadek zagrożony jest karą do 2 lat pozbawienia wolności. Wcześniej brak wdrożenia procedury zagrożony był karą do 3 lat pozbawienia wolności, teraz grzywną.

Projekt wydłuża vacatio legis ustawy z 14 dni do 2 miesięcy.

Podmioty prywatne, zatrudniające od 50 do 249 osób miałyby obowiązek ustanowienia procedury wewnętrznej przyjmowania zgłoszeń i podejmowania działań następczych do 17 grudnia 2023 r. Podmioty prywatne zatrudniające 250 i więcej osób, a także podmioty publiczne, RPO i organy publiczne mają zrealizować ten obowiązek w terminie 1 miesiąca od wejścia w życie ustawy, czyli w sumie 3 miesiące.